यदि तपाईं आफ्नो बच्चालाई कम उमेरमै स्मार्टफोन वा ट्याबलेट थमाउँदा उसको ज्ञानमा बढोत्तरी हुन्छ वा डिजिटल संसारका प्रति उसको बुझाइमा वृद्धि हुन्छ भन्ने सोच्नुभएको छ भने तपाईं भ्रममा हुुनुहुन्छ ।
एक अमेरिकी गैरसरकारी संस्था सेपियन ल्याब्सले लामो अध्ययनबाट निकालेको निष्कर्ष हो यो । उक्त संस्थाले सन् २०१६ बाटै मानिसहरुको मस्तिष्कलाई बुझ्ने मिसनमा काम गरिरहेको छ ।
कोरोना महामारीको समयमा बालबालिकाहरुको पढाइ भर्चुअल माध्यममा गएसँगै बच्चाहरुलाई अधिकतम कति समयसम्म मोबाइलको स्क्रिनमा हेर्न दिन हुन्छ भन्ने बहस तीव्र बनेको थियो ।
साथै मोबाइल फोनमा बालबालिकाहरुको पहुँचका फाइदा बेफाइदका बारेमा पनि चर्चा सुरु भयो । त्यस्तै सोसल मिडियामा पनि भिडियोहरुको बाढी नै आयो ।
रिपोर्ट के भन्छ ?
सेपियन ल्याब्सको ताजा रिपोर्ट अनुसार कम उमेरमा जब बच्चाहरुलाई स्मार्टफोन चलाउन दिइन्छ उनीहरु युवाअवस्थामा आउँदा नआउँदै उनीहरुको दिमागमा विपरीत असर देखापर्न थाल्दछ ।
सो रिपोर्ट ४० देशका २ लाख ७६ हजार ९६९ जना युवाहरुसँग कुराकानी गरेर तयार गरिएको हो र गत जनवरीदेखि अप्रिल समम सो सर्वेक्षण गरिएको हो ।
उक्त रिपोर्ट अनुसार ६ वर्षको उमेरबाटै स्मार्टफोन चलाउन थालेका ७४ प्रतिशत महिलाहरुलाई युवाअवस्थामा मानसिक स्वास्थ्य समस्या देखिएको छ । मानसिक स्वास्थ्यसम्बन्धी आँकलन अर्थात् एमसीक्यूमा ती महिलाको स्तर कम देखिन्छ ।
१० वर्षको उमेरमै स्मार्टफोन चलाउन पाएका केटीहरुमध्ये ६१ प्रतिशतमा एमसीक्यूको स्तर कम वा खराब देखिएको छ । १५ वर्षका ६१ प्रतिशत किशोरीहरुमा पनि अवस्था यस्तै छ ।
उमेर बढ्दै जाँदा पहिलोपटक स्मार्टफोन चलाउन पाउने महिलामा भने युवावस्थामा मानसिक स्वास्थ्य समस्याको दर घट्दै गएको छ ।
१८ वर्षको उमेरमा पहिलोपटक स्मार्टफोन चलाउन पाएका महिलामा मानसिक स्वास्थ्य समस्याको दर ४८ प्रतिशत छ ।
त्यस्तै ६ वर्षको उमेरमै स्मार्टफोन दिएका केटाहरुमध्ये ४२ प्रतिशतमा एमसीक्यूको स्तर कमजोर देखिएको छ ।
यो अध्ययनले कम उमेरमा स्मार्टफोन चलाउन दिनाले केटाको तुलनामा केटीहरुमा नकारात्मक असर बढि पर्ने देखाएको छ । यसको एउटा कारणचाहिं केटाको तुलनामा केटीमा किशोरावस्था छिटो आउने र त्योसँगै हुने मानसिक तथा शारीरिक परिवर्तन हुनसक्छन् ।
शोधकर्ताका अनुसार सानो उमेरमै स्मार्टफोन चलाउन पाएका बच्चाहरुमा पछि गएर आत्महत्याको विचार आउने, अरु मानिससँग रिस उठ्ने, यथार्थबाट भाग्ने प्रयास गर्ने तथा उकुसमुकुस हुने समस्या देखिन्छ ।
बच्चाको मस्तिष्कमा असर
मनोवैज्ञानिकहरुका अनुसार हाम्रो मस्तिष्कमा हजारौं चिजहरु तरंगका रुपमा पुगिरहेका हुन्छन् । जब कुनै व्यक्तिले स्मार्टफोन चलाउँदछ, त्यसबेला भिडियो र अडियो मस्तिष्कमा छिरेकै हुन्छन्, त्यसको अलावा यस्ता चिज पनि दिमागमा प्रवेश गर्छन् जसले रोमाञ्चकता र जिज्ञासा पैदा गर्दछन् । साथै यसले चुम्बककै रुपमा काम गर्दछ ।
डाक्टरहरुका अुनसार कोरोनाकालमा बच्चाहरु घरभित्रै रहँदा पढाइ वा अन्य समयमा समेत स्मार्टफोन, ट्याबलेट वा ल्यापटपको स्क्रिनमा लामो समय बिताउनु पर्दा बालबालिकाहरुमा विभिन्न स्वास्थ्य समस्या देखिए ।
लामो समयसम्म घरभित्र बन्द रहेर स्क्रिनमा बिताउनुपर्दा बालबालिकाहरुमा चिडचिडाहट पैदा हुनुका साथै उनीहरु एन्जाइटी र डिप्रेसनको सिकारसमेत भए ।
डिजिटल एक्सपोजरले बच्चाहरुमा एक प्रकारको लत नै बसालिदिन्छ । यसको असर बालबालिकामा छिटै देखिन्छ । उनीहरु पढ्ने, खेल्ने, साथीभाइसँग घुलमिल गर्ने गर्नुको साटो केवल स्मार्टफोनमा मात्रै रमाउन थाल्दछन् र त्यसबाट उनीहरुको शरीरमा डोपामाइन उत्सर्जन हुन्छ । त्यसले उनीहरुलाई कृत्रिम तथा बनाबटी दुनियाँमा पुग्छन् । त्यो अवस्थामा उनीहरुमा अलमल, असमञ्जसको अवस्था, एन्जाइटी जस्ता मनोस्थिति देखा पर्दछन् । त्यसको असर बालबालिकाहरुमा गहिरो देखिन्छ । तर सामाजिक रुपमा घुलमिल हुँदै प्राकृतिक रुपमै हुर्किएका बालबालिकामा भने यसको असर हुँदैन ।
अब के गर्ने ?
विज्ञहरुका अनुसार प्रविधिका दुईवटा पाटा हुन्छन् । एकातर्फ प्रविधि कुनै पनि जानकारीको एउटा ठूलो स्रोत बन्न सक्दछ । अर्कोतर्फ यसका दुष्परिणाम पनि छन् । यस्तोमा प्रविधिको सन्तुलित प्रयोग हुनु आवश्यक हुन्छ जुन धेरै मानिसले बिर्सेका हुन्छन् । त्यसैले अभिभावकहरुलाई यस्तो सल्लाह दिइन्छ :
- · साना बालबालिकाहरुलाई स्मार्टफोनबाट टाढै राख्नुहेास्
- बच्चालाई कुन उमेरदेखि मात्रै स्मार्टफोन वा ट्याबलेट दिने भनेर तय गर्नुहोस्
- यदि आफ्नो बच्चाले आफ्ना अरु साथीसँग स्मार्टफोन भएको उदाहरण दिँदै आफूले पनि माग गर्दछ भने उसलाई राम्रोसँग सम्झाउनुहोस्
- यदि बच्चालाई आफ्ना साथीहरुसँग सम्पर्कमा रहनैपर्ने छ भने केवल कल तथा मेसेज मात्र गर्न सकिने मोबाइल फोन उसलाई दिनुहोस्।
- यदि बच्चाको पढाईका लागि स्मार्टफोन आवश्यक छ भने त्यसको स्क्रिन टाइम निर्धारण गर्नुहोस्
- स्कुलमा गृहकार्यहरु यदि अनलाइनमा वा इमेल गरेर दिइन्छ भने तपाईंले एउटा प्रिन्टर किनेर घरमा राख्नु उपयुक्त हन्छ । किनकि यसले बच्चाहरुले ग्याजेटको स्क्रिनमा बिताउने समय घटाइदिन्छ ।
बीबीसीबाट
source https://www.onlinekhabar.com/2023/05/1309616
0 comments:
Post a Comment